وقتی ما زندگی انسانی را به ذهن می‏آوریم، رنج‏ها و مشکلات حصه بزرگی از زندگی او را در برمی‏گیرند. همانطور که یک کوهنورد ماهر برای رسیدون به قله کوه مراحل سختی را می‏گذراند یا یک شناگر موج‏های متعددی را پشت سر می‏گذراند و به هدف خویش دست پیدا می‏کند، انسان‏ها هم در مواجهه با مشکلات و مصائب هستند. بعضی با فائق آمدن بر مشکلات پیروز می‏شوند و بعضی در مقابل آنها سر تسلیم فرود می ‏آورند.

خداوند كریم می ‏فرماید: لّكَیْلَا تَأْسَوْاْ عَلَى‏ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُواْ بِمَآ ءَاتَاكُمْ وَ اللَّهُ لَایُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ» «27»

تا [با یقین به اینكه هر گزند و آسیبى و هر عطا و منعى فقط به اراده خداست و شما را در آن اختیارى نیست‏] بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا كرده است، شادمان و دلخوش نشوید، و خدا هیچ گردنكش خودستا را [كه به نعمت ها مغرور شده است‏] دوست ندارد. اما در این حین انسان، میتواند با استفاده از راهکارهایی که به او پیشنهاد شده سعی کند در برابر مشکلات منطقی برخورد کرده و شاد زندگی کند! چرا که شاد زندگی کردن انسان از عوامل فلج شدن شیطان است!

آنها که در برابر مشکلات همچون کوه می‏ایستند ویژگی‏هایشان چیست؟ چه ترفندهایی را بکار می‏گیرند؟

صبر و استقامت

انسان بعد از شناسایی مشکل و شناسایی راه حل، باید با استقامت آن راهکار را اجرا کند وقتی ما زندگی انسان‏های بزرگ را می‏خوانیم می‏بینیم که آنها در نتیجه همین صبر و استقامت بر قله عظمت رسیدند.

حضرت علی می‏فرماید: «لایعدم الصبور الظفر و ان طال به الزمان؛ انسان شکیبا پیروزی را ازدست نمی‏دهد اگر چه زمان آن طولانی باشد.»

قرآن می‏گوید: «والصبر علی ما اصابک؛ مصیبت‏هایی که بر شما می‏آیند، مقابل آنها صبر و مقاومت کنید و در برابر مشکلات تسلیم نشوید.»

«و کأین من نبی قاتل معه ربیون کثیر فما وهنو لما اصابهم فی سبیل‏اللّه‏ و ما ضعفول و ما استکانوا واللّه‏ یحب‏الصابرین؛ و بسی پیامبران که خداپرستان بسیاری در کنارشان نبرد کردند و از هر رنجی که در راه خدا دیدند، سست و زبون و درمانده نشدند و خدا صابران را دوست می‏دارد.»

صبر یعنی تحمل سنگینی مصیبت و از بین بردن آن، نه شکستن و تسلیم شدن و از پا درآمدن.

اراده

برای مقابله با مشکلات لازم است که اراده محکم باشد. کسانی که عزم و اراده‏شان سست است، از سختی‏ها فرار می‏کنند ولی کسانی که عزم‏شان محکم است، مشکلات از آنها فرار می‏کند.

امام علی درباره رسول اکرم  می‏فرماید: «غیر ناکل عن قدم و لا واه فی عزم؛

حتی یک قدم به عقب برنگشت و اراده او سست نشد.»

دانشمندی می‏گوید: «کسی که اراده‏اش قوی باشد، کل جهان را طبق خواست خودش درمی‏آورد.»

کسی که اراده‏اش قوی باشد، شداید و گرفتاری‏ها را به فرصت‏ها تبدیل می‏کند و آنها را پله‏ای برای پیشرفت قرار می‏دهد.

توجه به مشکلات دیگران

برخی از گرفتاری‏ها را ما نمی‏توانیم از بین ببریم و منظور از مقابله با آنها فقط همین است که از اثرات سوء آنها در امان بمانیم. در این گونه مشکلات اگر انسان توجه کند که تنها نیست بلکه همه یا بسیاری از مردم با چنین مشکلی مواجه‏اند آسوده‏خاطر می‏شود و از اثرات منفی مشکل در امان می‏ماند.

امام علی مردمی را در مرگ یکی از خویشاوندان‏شان چنین تسلیت گفت: «ان هذا الامر لیس لکم بدأ و لا الیکم انتهی؛ مردن از شما آغاز نشده و به شما نیز پایان نخواهد یافت.»

توجه به نتایج مثبت مشکلات

اگر انسان به نتایج مثبت مشکلات توجه داشته باشد می‏تواند از اثرات منفی ذهنی آنها نجات یابد ولی وقتی مشکلات را فقط مصیبت می‏بیند و به نتایج مبارزه با آنها توجهی نمی‏کند، به غم و غصه گرفتار می‏گردد و این غصه و اندوه توان او را از بین برده و به پیری زودرس مبتلا می‏سازد.

امام علی  علیه السلام می‏فرماید: «الهم نصف الهرم؛ اندوه خوردن نیمی از پیری است.»

اینها برخی از راهکارهای مبارزه با شداید و گرفتاری‏هاست که می‏توانند ما را نجات بدهند و از نتایج منفی و زیانبار آنها محافظت کنند.

یادمان باشد که همیشه با خدای خود بگوییم:

یَا فَارِجَ الْهَمِّ وَ كَاشِفَ الْغَمِّ یَا رَحْمَانَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِیمَهُمَا صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْرُجْ هَمِّی وَ اكْشِفْ غَمِّی‏
اى زاینده اندوه و برطرف كننده غم! اى رحمان دنیا و آخرت و مهربان هر دو جهان! بر محمّد و آل محمّد درود فرست و اندوه مرا بزداى، و غمم را برطرف كن.