مُقرنَس نوعی پوشش كاذب تزیینی از فرمهای فضایی است كه از سه سطح افقی، عمودی و مایل به وجود می آید. یكی از صنایع دستی تزیینی- کاربُردی ایران "مُقَرنَس كاری" نام دارد. مقرنس كاری، هنری است كه در دوران معماری اسلامی به شكوفائی رسید. گویا تجسم بخشیدن به آیۀ « الله نور السموات و الارض...» می باشد زیرا حجم های مقرنس، نور را از زاویه های مختلف منعكس می كنند. مقرنس با ملات آجر، گچ، كاشی و آیینه ساخته و پرداخته می شود. در این هنر معماری، انتهای هلال های گنبدها یا سرستونها را به سطوح هندسی زاویه دار، تقسیم بندی شده تا ضمن تنوع در فرم  نسبت به شكست نور و ایجاد بازی نور و سایه اقدام نمایند.

از موارد استفاده این هنر در بسیاری از ابنیه تاریخی در سر در ورودی ها می توان نام برد. در حقیقت مُقرنَس نوعی پوشش كاذب تزیینی از فرمهای فضایی است كه از سه سطح افقی، عمودی و مایل به وجود می آید. این سطوح از شكلهای شناخته شده ای چون شاپرك، طاس، تنورۀ پا باریك تخت و انواع ستاره ها تركیب می یابند. مُقرنَس های كوچك را می توان ابتدا آماده و سپس نصب كرد ولی مقرنسهای بزرگ را باید مستقیماً روی كار اجرا كرد. تعداد ردیف های افقی كه به آن قطار می گویند بستگی به ابعاد و ارتفاع كار دارد. در معماری های بناهای تاریخی اكثراً سه تا هفت قطاری دیده می شوند.  

مقرنسها از لحاظ شکل به 4 دسته تقسیم می شوند:

1- مقرنسهای جلو آمده: مقرنسهایی را میگویند که مصالح آن از خود بناست. و در نهایت سادگی و بدون هیچگونه پیرایه ای به صورت آجر یا گچی ،انتهای سطوح خارجی نمای بیرون ساختمان را آرایش می دهند و استحکام آنها زیاد است.

2- مقرنسهای روی هم قرار گرفته: گذشته از مصالح به کار رفته اصلی بنا مانند گچ و آجر وسنگ، در سطوح داخل و خارج بنا به کار می روند. و غالبا در چند ردیف (دو تا پنج یا بیشتر) روی هم قرار دارند و دارای ثبات متوسطی است.

3- مقرنسهای معلق: شبیه همان منشورهای آهکی آویزان در غارهاست که اصطلاحا استلاکتیت نامیده میشوند. و غالبا از چسباندن مواد مختلف چون گچ، سفال ،کاشی و ... ، به سطوح مقعر داخل بنا صورت می گیرند. که اویزان به نظر میرسند و دارای ثبات کمی می باشند.

4- مقرنسهای لانه زنبوری: چنانکه از نام این دسته از مقرنسها پیداست، شبیه لانه زنبور و در مجموع کندوهای کوچک بر روی هم قرار گرفته اند. این دسته از نظر شکل ظاهری شبیه به مقرنسهای معلق اند. 

مقرنس در دو قرن پنجم و ششم هجری قمری و یا به عبارتی در دوره سلجوقیان در مرحله تحول سریع قرار گرفت در اکثر بناهای این دوره مقرنسهای زیبایی دیده می شوند. آشکار ترین نمونه معماری عهد سلجوقی مسجد جامع اصفهان است که گنبد مقرنس کاری شده آن از شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود.