تعریف اصطلاح پرکاربرد انعطاف پذیری

نام علمی و لاتین انعطاف پذیری Flexibility است. انعطاف پذیری به عنوان توانایی حرکت دادن یک مفصل در دامنه حرکتی طبیعی بدون فشار زائد بر واحد عضلانی – تاندونی ، توانایی یک عضله برای طویل شدن ، توانایی حرکت دادن یک یا چند مفصل به آرامی در سرتاسر دامنه حرکت آن و دامنه حرکتی ممکن پیرامون یک مفصل معین یا گروهی از مفاصل  تعریف شده است.

همچنین آندرسون و بورک، انعطاف پذیری را به عنوان دامنه حرکتی در یک مفصل یا یک گروه از مفاصل که توسط عضلات، تاندون ها و لیگامنت تحت تاثیر قرار می گیرد، تعریف کرده اند

یکسری عوامل هستند که بر انعطاف پذیری موثرند و باعث کاهش یا افزایش انعطاف پذیری می شوند. در اینجا با عوامل محدودکننده انعطاف پذیری آشنا می شویم. عوامل چندی ممکن است در دامنه حرکتی یک مفصل نقش داشته باشند که عبارتند از :

1- ساختار استخوانی ممکن است نقطه نهایی حرکت مفصل را محدود کنند. در مفصل آرنجی که دچار شکستگی شده ممکن است در فضای مفصل کلسیم زیادی جمع شود که باعث می شود مفصل توانایی باز شدن کامل خود را از دست بدهد.

۲- چربی نیز ممکن است توانایی حرکت یک مفصل را در طول دامنه کامل حرکتی اش محدود سازد. فردی که چربی زیادی در ناحیه شکم دارد، احتمالا زمانی که می خواهد به جلو خم شود تا انگشتان پای خود را لمس کند، با محدودیت های زیادی مواجه می شود. چربی همچنین ممکن است به صورت یک مانع بین دو بازوی اهرمی عمل کند و در زمان عمل، حرکت آن را محدود سازد.

۳- پوست نیز ممکن است عامل محدود کننده حرکت باشد، برای مثال، فردی که برخی از انواع آسیب ها یا جراحی های پوستی برای ترمیم بریدگی ها و پارگی ها به ویژه بر روی یک مفصل داشته است. در آن ناحیه بافت های اضافی ناشی از اثر زخم خواهد داشت که این بافت ها امکان حرکت مفصل را محدود می کند.

۴- عضلات و تاندون های آن ها و نیز غلاف های فاسیای پیرامون آن ها نیز اغلب عامل محدود کننده ای در دامنه حرکت هستند. به هنگام اجرای حرکات کششی، که با هدف بهبود انعطاف پذیری یک مفصل ویژه انجام می شود. شما در واقع می کوشید تا ویژگی های فوق العاده الاستیک یک عضله را تقویت کنید. بیشتر اوقات این امکان وجود دارد که بر اثر انجام این حرکات، کشسانی یا طولانی که یک عضله معین می تواند کشیده شود، افزایش یابد.

۵- بافت پیوندی احاطه کننده مفاصل مثل لیگامنت های موجود در کپسول مفصل ممکن است فرد را در مقابل کشش های عضلانی مقاوم سازند. لیگامنت ها و کپسول های مفصل هرچند تا حدودی کشسانی دارند، ولی اگر مفصلی برای یک دوره زمانی بی حرکت شود، این ساختار ها مقداری از خاصیت کشسانی خود را از دست داده و عملا کوتاه می شوند.

برخی از پژوهشگران سهم نسبی بافت های نرم را که باعث مقاومت در برابر حرکت مفصل می شوند به شرح زیر اعلام کرده اند:

الف) کپسول مفصلی: ۴۷ درصد

ب) عضله و فاسیای آن: ۴۱ درصد

ج) تاندون ها و لیگامنت ها: ۱۰ درصد

د) پوست: ۲ درصد

به جز موارد ذکر شده، سن، جنس و میزان فعالیت عوامل دیگری هستند که بر انعطاف پذیری موثرند که آن ها را ذکر می کنیم.

سن: تقریبا در نیمی از مردم، انعطاف پذیری پس از پشت سر گذاشتن سال های آغازین کودکی و تا ۱۰ تا ۱۲ سالگی به تدریج کاهش می یابد. پس از آن و تا سنین دانشگاهی انعطاف پذیری پیوسته گسترش می یابد. پس از تقریبا ۲۰ سالگی،‌انعطاف پذیری به تدریج و متناسب با افزایش سن، کاهش می یابد.

جنس: به طور کلی، چنین به نظر می رسد که زنان انعطاف پذیرتر از مردان هستند، شاید به این دلیل که گرایش بیشتری به انجام حرکات موزون و ژیمناستیک دارند و همانطور که می دانیم انعطاف پذیری برای اجرای این حرکات ضروری است.

فعالیت: آن دسته از افرادی که به لحاظ جسمانی فعال هستند و در سرتاسر زندگی خود نیز فعال باقی می مانند، انعطاف پذیری بیشتری نسبت به افراد کم تحرک و بی تحرک دارند.