فرش دستباف یكى از عمده ترین صنایع دستى ایران به شمار مى آید. فرش دستباف فرشى است كه عامل انسانى در شکل گیری آن دخالت دارد. فرش دستباف انواع و اقسام مختلفی دارد.

فرش ها و قالى هاى ایرانى انواع مختلفى دارند كه برخى از آن ها عبارتند از: قالى، فرش دستباف، فرش ماشینى، فرش شهرى، فرش روستایى و...

قالى:

قالى هاى كوچك و یا متوسط غالبا داراى نام گذارى خاص ترى هستند. در تمام مشرق زمین مسلمان نشین از جمله هند، كلمه "قالى" به طور كلى بیانگر قالى هاى گره اى است.
 

فرش دستباف:

به فرشى گفته مى شود كه در شكل گیرى نهایى یعنى بافت، عامل انسانى، یعنى دست دخالت مطلق دارد.
 

مشخصات فرش دستباف:

فرش دستباف داراى سه مشخصه زیر مى باشد:

 •داراى تار و پود مى باشد.

• پرز داشته باشد.

 •پرزها دور تارها گره خورده باشد.

انواع فرش دستباف:

• فرش دستباف پشمى: به فرشى كه تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمى باشد مى گویند. لازم به ذكر است كه در میان ایلات و عشایر به جاى نخ پنبه از پشم استفاده مى شود.

 •فرش تمام ابریشم: به فرش هایى كه پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم مى گویند.

• فرش گل ابریشم: در این گونه فرش ها در نقش ها و دور حاشیه ها به جاى پرز پشمى از ابریشمى استفاده مى شود و معمولا چله این گونه فرش ها از ابریشم است.

• فرش دستباف كف ابریشم: در زمینه این گونه فرش ها به جاى پرز پشمى از پرز ابریشمى استفاده مى شود.

• قالی دستباف سوف: نوعى قالى است كه زمینه آن از پود ضخیم و نازك تشكیل شده و نقش گل و بوته ها پرزدار مى باشد.

فرش ماشینى:

به فرشى گفته مى شود كه علاوه بر مراحل اولیه تولید( تهیه نخ، رنگ و نقشه) شكل گیرى نهایى آن به وسیله ماشین است.

فرش شهرى:

فرشى است كه در كارگاه هاى جمعى و با نظارت تولید كننده و یا استاد كار و امكانات تولید انبوه ( كارگاه هاى رنگرزى، نقشه كشى، پرداخت و تكمیل و یا بخشى از آنها) بافته شده باشد. استفاده از نخ هاى ظریف و ابعاد بزرگ و نقشه هاى پركارو دقیق و كثرت رنگ از مشخصات این فرش هاست.

فرش روستایى:

عمدتا در روستاها و به وسیله روستاییان یا عشایر با نقشه هاى ذهنى و یا سنتى و با استفاده از پشم ها و رنگ هاى محلى و در محل بافته مى شود. تعداد كم گره، استفاده از نخ هاى نسبتا ضخیم و پشمى، محدودیت رنگ و ابعاد تقریبا یكنواخت و معمولا كوچك پارچگى از مشخصات این فرش هاست.
 

گلیم:

نوعى بافت پشمى تار و پودى است. از خصوصیات این نوع بافت این است كه داراى پرز نمى باشد.
 

مراقب زینت زمین خانه هایمان باشیم!

فرش ها تابلو هایى هستند كه به جاى دیوارها، زینت بخش زمین خانه ما مى شوند. براى اینكه بتوانیم مدت زیادى از آن ها استفاده كنیم باید به چند نكته دقت كنیم!

تا جایى كه امكان دارد از فرش ها در جاهاى مرطوب و یا فضا هایى كه در مقابل نور مستقیم خورشید هستند استفاده نكنید. این كار به بافت فرش آسیب مى زند.

سطوح زیر فرش را با مواد شوینده اسیدى یا مواد شوینده اى كه خاصیت قلیایى دارند تمیز نكنید.

گذاشتن اجسام داغ وگرما زا (اتو و بخارى) روى فرش مى توانند به فرش آسیب بزنند و باعث تغییر رنگ در فرش شوند.

بهترین روش براى شست وشوى فرش ها این است كه آن ها را به شركت هاى معتبر قالیشویى بسپارید.

هنری به مساحت خاک وطن

بیشترین مساحت ایران را فرش های دستباف و قالى هاى رنگارنگ پوشانده است:

آذربایجان شرقى و غربى و اردبیل:

• شهرهاى مهم قالیبافى: تبریز، هریس، قراچه، اردبیل و تكاپ.

• نمونه اى از طرح های فرش دستباف: لچك و ترنج شاخه شكسته، لچك و ترنج شاه عباسى و...

 كردستان

•شهرهاى مهم قالیبافى: سنندج و بیجار

•نمونه اى از طرح ها: جقه چاركى، ماهى، بید مجنون و...

زنجان

•شهرهاى مهم قالیبافى: افشار، بیدگینه و قلتوق

•نمونه اى از طرح های فرش: ماهى در هم، گل سیب و...

همدان

•شهرهاى مهم قالیبافى: ملایر، اسد آباد، نهاوند

•نمونه اى از طرح ها: گل و بوته، دسته گلى و...

مركزى

•شهرهاى مهم قالیبافى: اراك، سرابند، محال، مشك آباد

•نمونه اى از طرح های قالی: ماهى در هم، گل حنایى، گل بته و...

قم

•شهرهاى مهم قالیبافى: كهك، مركزى، جعفر آباد

•نمونه اى از طرح های فرش دستباف: محرابى، شكارگاه، اسلیمى و...

اصفهان

•شهرهاى مهم قالیبافى: كاشان، جوشقان و نائین

•نمونه اى از طرح ها: گلدانى، گل فرنگ، ترنج لوزى و...

كرمان

•شهرمهم قالیبافى: راور

•نمونه اى از طرح ها: گلشنى، ترنج و حیوان، گلشنى و تصویرى

جایگاه صنعت فرش در ایران:

فرش دستباف یكى از عمده ترین صنایع دستى ایران به شمار مى آید و از گذشته هاى دور همواره در صدر سبد كالاهاى صادراتى غیر نفتى ایران جاى داشته است. فرش از نقش مهم و قابل توجهى از منظر اقتصادى و معشیتى برخوردار بوده و به نوبه خود جایگاه ویژه اى در اقتصاد برخى خانوارها ایفا مى كند.

فرش ایران از لحاظ طراحى، نقاشى و ابعاد تجارى در بازارهاى جهانى در جایگاه ممتاز قرار داشته است. این صنعت از لحاظ اشتغال زایى، ایجاد ارزش افزوده و ارزآورى سهم قابل توجهى در اقتصاد ایران دارد. این صنعت ما كه قدمتى چند هزار ساله در فرهنگ جامعه ایرانى دارد به غیر از بعد اقتصادى نشانه فرهنگ و هنر كشورمان به جهانیان نیز بوده است.

تابلو فرش دستباف هدیه اى تصویرى:

اگر قصد هدیه دادن به عزیزانتان را دارید بهترین هدیه تابلویى از بهترین تصویرها با دست رنج هنر ایرانى است این را هرگز فراموش نكنید!