از ابتدای تاریخ بشر و میان انسان‌های عهد باستان هم می‌توان نشانه‌هایی از تلاش برای زیباتر شدن پیدا كرد. این امر نشانگر آن است كه توجه به زیبایی یك میل طبیعی است و محدودیتی ندارد. معمولا مركز توجه به زیبایی هم صورت است.
به همین دلیل اگر كوچك‌ترین موردی این كانون زیبایی را مخدوش كند، آرامش سلب می‌شود و فرد برای برطرف كردن آن به تكاپو می‌افتد. جوش‌ها یكی از متداول‌ترین مشكلات پوستی هستند كه تقریبا همه آن را تجربه می‌كنند.
شاید به همین دلیل باشد كه روش‌های بسیار زیادی برای رفع جوش دهان به دهان نقل می‌شود؛ فارغ از اینكه درست یا غلط هستند. دكتر ایرانزاداصل، دستیار تخصصی طب سنتی و مدیر انجمن علمی طب سنتی بعضی از این تلاش‌ها را بیهوده می‌داند و روش‌های صحیح را معرفی می‌كند.
چرا جوش می‌زنیم؟
طب سنتی اندام‌ها را بر مبنای اهمیت نقش‌شان در فعالیت‌های حیاتی به دو گروه «شریف» و «غیر شریف» دسته‌بندی می‌كند. در بدن انسان طی فرآیند سوخت‌وساز، مقداری مواد زائد تولید می‌شود كه تا حد ممكن از راه‌های طبیعی مثل ادرار، مدفوع و تعریق از بدن خارج می‌شوند. اگر حجم مواد زائد درون بدن در اثر پرخوری و عدم رعایت تغذیه صحیح یا مشكلات گوارشی و هضم ناقص، بیش از حد معمول باشد یا عمل دفع به هر دلیلی از راه‌های طبیعی انجام نشود، بدن به صورت خودكار برای حمایت از اندام‌های حیاتی، مواد زائد را به سمت اعضای غیر شریف از جمله پوست، هدایت می‌كند و بیماری یا ناراحتی در آن عضو پدید می‌آید.
ضمنا بدن مواد زائد را به اعضای غیر شریفی می‌دهد كه دچار ضعف بیشتری هستند. حالا اگر فردی به علل ژنتیكی یا علت‌های دیگری در ناحیه پوست دچار ضعف باشد، پوستش مشكل پیدا می‌كند. یكی از مشكلات پوستی رایج، جوش‌ها هستند كه طبق همین ساختار روی پوست ظاهر می‌شوند.
جوش‌ها و اخلاط چهارگانه
جوش‌ها از دیدگاه طب ایرانی انواع مختلفی دارند كه بر اساس بیشترین نوع ماده مولد آنها كه در بدن تجمع پیدا كرده و باعث بروزشان شده‌اند، چهار نوع هستند:
اول: وقتی خلط صفرا بیشترین ماده مولد جوش باشد، باعث پدید آمدن جوش‌هایی می‌شود كه رنگ‌شان قرمز است، نوك تیز هستند، سوزش وخارش دارند و دردناك هستند و گاهی زردآب از آن خارج می‌شود.
دوم: وقتی خلط خون بیشترین ماده مولد جوش باشد، باعث بروز جوش‌هایی می‌شود كه درشت هستند و ملتهب و دردناك می‌شوند و گاهی با خروج خون همراه است.
سوم: وقتی خلط بلغم بیشترین ماده مولد جوش باشد، باعث تشكیل جوش‌هایی می‌شود كه سفید رنگ هستند و به جوش‌های سر سفید معروف‌اند.
چهارم: وقتی خلط سودا بیشترین ماده مولد جوش باشد، باعث تشكیل جوش‌هایی می‌شود كه مسطح هستند، ورم زیادی ندارند و رنگ‌شان قدری به تیرگی می‌رود.
اصلاح سبك زندگی، درمان عمومی جوش
ابتدایی‌ترین و موثرترین راهكار برای درمان جوش، این است كه سبك زندگی‌تان را اصلاح كنید.
* حجم غذای مصرفی روزانه‌تان را كم كنید. ریزه‌خواری و روی هم‌خوری نداشته باشید.
* هرگز غذاهای آماده و فست‌فود كه اكثرا غذاهای پرادویه‌ای هستند، مصرف نكنید.
* غذاهای سبك و خانگی را در برنامه غذایی بگذارید.
غذاهای سنتی مثل:
زرشك پلو با مرغ، چلو سماق، هویج پلو، خورش آلو اسفناج، خورش به‌آلو و خورش ریواس یا سوپ‌های رقیق همچون سوپ جو و سوپ گشنیز بهترین گزینه‌ها هستند.
از مصرف غذاهای سرخ‌كردنی پرهیز كنید و ترجیحا از مقدار كمی روغن زیتون در طبخ غذا استفاده كنید.
* یك لیوان عرق كاسنی و شاتره همراه یك قاشق خاكشیر و سكنجبین طبی هر روز صبح ناشتا، به ویژه برای جوانان، نوشیدنی مناسبی است.
یبوست را درمان كنید
در صورت عدم دفع مواد زائد از بدن، جوش‌ها ظاهر می‌شوند. یكی از راه‌های دفع مواد زائد، عمل دفع است بنابراین اگر دچار یبوست شده‌اید، باید پی درمان باشید.
250 گرم آلوبخارا، 150گرم تمبرهندی، 100 گرم ترنجبین و 100 گرم شكر سرخ را در 7 لیوان آب جوش بگذارید شب تا صبح خیس بخورند. صبح مواد را در یك كیسه پارچه‌ای بریزید و با فشار كیسه را بمالید و صاف كنید. به مدت سه روز هر روز صبح یك سوم از آن را ناشتا میل كنید. به این ترتیب مشكل یبوست درمان می‌شود و وضعیت جوش‌های‌تان تا حدی بهبود پیدا می‌كند.
صورت‌تان را زیاد نشویید
برخی افراد، بروز جوش را ناشی از كثیفی پوست می‌دانند. در نتیجه به امید از بین رفتن جوش چندبار در روز صورت خود را می‌شویند. در حالی‌كه تماس بیش از حد پوست با آب (به ویژه اگر شست‌وشو با صابون انجام شود) باعث از بین رفتن چربی طبیعی پوست و خشكی می‌شود. ضمن اینكه غدد چربی در واكنش دفاعی، ترشح سموم را افزایش می‌دهد و وضعیت جوش بدتر می‌شود. بهترین راه برای تمیز كردن پوست، استفاده از پنبه آغشته به گلاب است.
چندبار پنبه را به گلاب آغشته كنید و به آرامی و به شكل دورانی پوست را مالش دهید. وقتی پنبه دیگر تیره نشد، یعنی پوست كاملا تمیز شده است. حواس‌تان باشد پنبه را به مژه‌ها و ابروها نكشید. برای مرطوب نگه داشتن پوست و طبیعی شدن ترشح غدد چربی، هر یك ساعت آب ساده را روی پوست‌تان اسپری كنید.
از صابون و لوازم آرایشی الكل‌دار پرهیز كنید
اگر پوست دچار جوش شده باید مدتی با پوست‌تان قهر كنید و هیچ كاری برایش نكنید. شاید در وهله اول كمی دشوار به نظر بیاید ولی در هر صورت از داشتن جوش روی صورت بهتر است. ضمن اینكه حتی بعد از درمان جوش باید دنبال راهی برای رفع آثار محل جوش باشید كه به مراتب سخت‌تر از رعایت این توصیه‌هاست.
* اگر جوش‌های‌تان زمینه‌ای قرمز رنگ دارند و ملتهب هستند، به هیچ وجه نباید آن را دستكاری كنید و پوست نباید تحریك شود.
* همچنین حوله زبر روی صورت‌تان نكشید.
* از لایه بردارهای شیمیایی و فیزیكی استفاده نكنید.
* از لیزر استفاده نكنید.
* تا حد امكان لوازم آرایشی مصرف نكنید.
* پوست صورت را در معرض گرما و حرارت قرار ندهید.
* در صورت امكان صورت را اصلاح نكنید.
* از ضدآفتاب بدون چربی استفاده كنید.
یك لایه‌بردار طبیعی
وقتی پوست صورت كاملا درمان شد و دیگر سر و كله جوش تازه‌ای پیدا نشد؛ یعنی وقت استفاده از لایه‌بردار رسیده است. با لایه‌بردار می‌توانید آثار جوش و جوش‌های زیرپوستی را از بین ببرید. یادتان باشد جوشگاه (محل جوش) باید بلافاصله پس از بهبودی جوش درمان شود. در غیر این صورت جای آن برای همیشه روی صورت باقی می‌ماند.
لایه‌بردارهای طبیعی را خودتان در منزل تهیه كنید
لایه‌بردار اول: آرد كتیرا و باقلا را به نسبت مساوی پودر و با كمی آب خمیر كنید. خمیر را به شكل ماسك روی صورت بگذارید. بعد از 20 دقیقه آن را با شیر گرم پاك كنید.
لایه‌بردار دوم: 100 گرم گل ارمنی را با 20 گرم بذر كتان پودر كرده، با كمی آب خمیر كرده و روی صورت ماسك كنید. پس از یك ساعت زیر شیر آب گرم بگیرید تا ماسك خودش جدا شود.
استفاده از این ماسك‌ها را روزی دو بار صبح و شب قبل از خواب انجام دهید.
توجه داشته باشید این لایه‌بردارهای طبیعی از انواع شیمیایی ضعیف‌تر هستند و لایه‌برداری ملایمی انجام می‌دهند در صورتی‌كه پوست شما نیاز به درمان‌های جدی‌تری داشته باشد باید به متخصصان مربوطه مراجعه كنید.
چرا نباید جوش را بتركانیم؟
هر نوع ضربه یا فشاری كه به پوست وارد می‌شود، در اطراف محل ضربه مقداری سلول مرده ایجاد می‌كند. با تركاندن جوش به خود جوش و به محیط اطراف آن صدمه می‌زنید. در این حالت مشكل دو تا می‌شود چون پوست هم باید از شر آكنه یا جوش خلاص شود هم سلول‌های مرده را به نحوی دفع كند. به این ترتیب با تركاندن جوش فقط درمان را سخت‌تر و طولانی‌تر می‌كنید. همان طور كه قبلا گفته شد به هیچ وجه نباید به صورت‌تان دست بزنید. با پوستت‌تان قهر باشید!
حجامت و زالو جوش را درمان می‌كنند؟
یكی از شایعاتی كه درباره درمان جوش سر زبان‌ها افتاده، استفاده از روش حجامت یا حتی زالو انداختن است. هیچ كدام از این روش‌ها صحیح و اصولی نیستند. بعد از حجامت و زالو جای زخمی روی صورت باقی می‌ماند كه از جای جوش‌ها هم بدتر است و به هیچ وجه از بین نمی‌رود. اولین قدم در راه درمان، پاكسازی به وسیله اصلاح سبك زندگی است.
در مرحله بعدی از درمان‌های موضعی استفاده می‌شود. ضمن اینكه مراكز تخصصی و علمی در زمینه حجامت مشكلات پوستی انگشت شمارند و نباید سرخود پوست صورت‌تان را به دست حجامت بسپارید. فقط در مواردی نادر پزشك متخصص آن هم وقتی تشخیص بدهد كه خون صالح تولید شده و با آوردن آن به سطح پوست می‌توان به جوش‌ها كمك كرد، حجامت می‌كند.
آب خوردن زیاد جوش را از بین می‌برد؟
طب سنتی می‌گوید هر وقت تشنه شدید، آب بنوشید. میزان آن را هم بدن خودش تشخیص می‌دهد؛ یعنی اگر با نوشیدن نصف لیوان تشنگی برطرف شود، لزوما نباید یك لیوان را كامل بنوشید. نیم ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا نباید آب بنوشید. آب خوردن همراه میوه قدغن است. ناشتا نباید آب سرد بنوشید. غیر از اینها با نوشیدن هر چه بیشتر آب، اتفاقی برای جوش‌های‌تان نمی‌افتد.
