تاکنون بارها شنیده‌ایم که افرادی در اثر هیجان فوتبال دچار حملات قلبی و بعضاً مرگ می‌شوند در این مطلب به این مسئله می‌پردازیم که چگونه از این‌گونه موارد پیشگیری کنیم
چگونه فوتبال ببینیم و مضطرب نشویم؟
یکی از عواملی که باعث ایجاد هیجانی مثبت و تخلیه انرژی می‌شود، ورزش است. ورزش نه‌تنها باعث پویایی فرد می‌شود، بلکه از نظر روانی هم روی او تأثیر مثبت دارد. تماشای مسابقه‌های ورزشی هم می‌تواند چنین تأثیراتی داشته باشد؛ مخصوصاً فوتبال. تحرک، پویایی و نتیجه غیرقابل‌پیش‌بینی و گاهی دور از انتظار و مشاهده تاکتیک و تکنیک‌های به‌کاررفته، هیجان بسیار زیادی در بینندگان ایجاد می‌کند.میزان این هیجان‌ها در افراد مختلف متفاوت است و به علاقه و تعصب آن‌ها به فوتبال و تیمی که بازی می‌کند، بستگی دارد.
گاهی این تعصب‌ها باعث می‌شود تماشاگر دست به کارهایی بزند که اصلاً عقلانی نیست و عکس‌العملی هیجانی است.
پس فوتبال هم می‌تواند در برخی افراد هیجان مثبت ایجاد کند و در برخی دیگر منفی.هیجان مثبت باعث پویایی، تخلیه انرژی و احساس رضایتمندی تماشاگر فوتبال می‌شود. او طی مسابقه با بازیکنان هم‌ذات‌پنداری می‌کند و حتی ممکن است خود را در زمین فوتبال ببیند، با باخت آن‌ها گریه کند و با بردشان بخندد. بعد از بازی هم تحلیل می‌کند و همین کار باعث تعقل و بروز خلاقیت و توانایی بیان نظر و... می‌شود.اما اگر هنگام تماشای فوتبال تنش بیش از حد و غیرقابل‌تحمل، اختلال رفتاری مثل پرخاشگری، عصبانیت، کم توجهی، حواس‌پرتی و حتی در صورت باخت تیم محبوبتان، افسردگی و اضطراب سراغتان می‌آید و این احساس ناراحتی موقت هم نیست و تا مدت‌ها درگیرتان می‌کند، باید بدانید هیجانتان از نوع منفی است.
متأسفانه برخی افراد برای اینکه با هیجان‌های منفی و احساس‌های بدی که همزمان با آن سراغشان می‌آید، مقابله کنند، به سیگار یا مواد غیرمجازی روی می‌آورند که هیچ نتیجه مثبتی ندارد. برخی هم هنگام تماشای فوتبال ناخن می‌جوند و موهایشان را میکنند.اما اثرهای سوء این هیجان‌های منفی به همین نشانه‌ها ختم نمی‌شود چون ترشح بیش از حد موادی مثل کاتکولامین، آدرنالین و نورآدرنالین، افراد دچار زمینه یا مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی، مغزی، اختلال‌های اعصاب و روان را دچار مشکلات شدیدی می‌کند و گاه صدمه‌های جدی به آن‌ها می‌زند به خصوص وقتی تیم مورد علاقه‌شان در حال بازی با تیم قدری باشد و احتمال باخت آن زیاد.
البته ما به این افراد و افراد باسابقه سکته مغزی، کودکان، خانم‌های باردار و... پیشنهاد نمی‌کنیم کلاً از تماشای فوتبال صرف‌نظر کنند مگر اینکه پزشکشان این کار را برایشان قدغن کرده باشد.
- یک راه‌حل خوب این است که از تماشای مسابقه در زمان پخش مستقیم یا حضور در ورزشگاه صرف‌نظر کنند و بعد از اینکه نتیجه را فهمیدند، آن را ببینند تا هیجان برد و باخت و اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد، کمرنگ‌تر شده باشد و دچار اضطراب شدید نشوند.
- اگر احساس می‌کنید در زمان تماشای فوتبال دچار هیجان زیادی می‌شوید، حتماً قبل از شروع مسابقه به اندازه کافی آب و مایعات بنوشید.
- یک راه دیگر برای اینکه کمتر هیجان‌ها خطرساز شوند، این است که محیطی که در آن مسابقه را تماشا می‌کنید، گرم و بسته نباشد و افراد زیادی هم آنجا حضور نداشته باشند چون همهمه و محیط بسته باعث اضطراب بیشتر، هیجان منفی و بروز پرخاشگری می‌شود.
- افراد دچار هیجان منفی و بیمارانی که هیجان زیادی برایشان خطرناک است، بهتر است کنار گروه‌های همگن و هم‌سن و هم‌جنس فوتبال نبینند چون در این صورت حاضران کمتر هیجانی برخورد و عمل میکنند.
- اگر شما هم زمینه پرخاشگری، عصبانیت و زودرنجی دارید و معمولاً آستانه تحملتان در مورد همه اتفاق‌ها پایین است، بهتر است قبل از تماشای فوتبال، سعی کنید مهارت کنترل خشم و استرس را به دست آورید و قبل از مسابقه مدام به خودتان بگویید هر تیمی ممکن است ببرد یا ببازد و نتیجه فوتبال واقعاً غیرقابل‌پیش‌بینی است پس امکان دارد تیم مورد علاقه‌ام بد بازی کند یا ببازد.
هیجان در حد تعادل خوب است و هر چیز از حد تعادل خارج شود، می‌تواند آسیب‌رسان باشد. هنگام هیجان آدرنالین، نورآدرنالین، کورتیزول، هورمون تیرویید، گلوکاگون و... در خون ترشح می‌شود و عصب‌رسان‌ها هم که حالت مهاری دارند، ترشح می‌شوند تا میزان هیجان و آثار آن را تنظیم کنند. اگر هیجان مثبت باشد، ترشح این مواد و هورمون‌ها در بدن به حد تعادل خواهد بود و رضایتمندی فرد را در پی دارد اما اگر هیجان منفی باشد، باعث صدمه‌‌هایی در بدن خواهد شد کما اینکه همان طور که گفتم، ترشح بیش از حد آدرنالین و نورآدرنالین به افراد دچار بیماری‌های قلبی-عروقی صدمه می‌زند.
دکتر محمدرضا خدایی روان‌پزشک، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی
جام جهانی و جامعه‌شناسی
این روزها و با شروع بازی‌های فوتبال جام جهانی، نگاه بسیاری از افراد و خانواده‌ها به این مسابقه‌های هیجان‌انگیز است. فوتبال در میان تمام ورزش‌های فردی و گروهی، یکی از بزرگ‌ترین استثناها در جذب تماشاگر و با طرفدارانی در سطح باشگاهی و ملی است. تاکنون هیچ ورزشی نتوانسته به اندازه فوتبال باعث اتحاد گروه زیادی از افراد شود یا تأثیر و هیجان زیادی به تماشاگر خود وارد کند. برخی از کارشناسان معتقدند از آنجا که معمولاً تعداد زیادی از فوتبالیست‌ها، حتی در سطوح قهرمانی و ملی، از بطن جامعه محروم بالا آمده‌اند و به شهرت و محبوبیت رسیده‌اند، حجم بالایی از تعلقات فرهنگی، قومی، قبیله‌ای، زبانی و نژادی هم پشت آن نهفته است.
از طرف دیگر، فوتبال جزو ورزش‌هایی است که بیشتر مسابقه‌های آن پخش مستقیم دارد و دارای تعداد بسیار بالایی از تماشاگران حاضر در ورزشگاه است. مثلاً شما در هیچ ورزش دیگری جز فوتبال، نمی‌توانید شاهد حضور بیش از 100 هزار تماشاچی در ورزشگاه باشید. هرچند که تمام ورزش‌هایی مانند کشتی یا والیبال که در سطح ملی برگزار می‌شوند، می‌توانند تعداد زیادی تماشاگر داشته باشند، اما هیچ‌کدام آن‌ها مانند فوتبال در ذهن‌ها ماندگار و باعث ایجاد اتحاد موثر بین افراد جامعه نمی‌شوند. مثلاً ما در موارد زیادی شاهد حضور مردم در خیابان‌ها برای برگزاری جشن‌های خودجوش پیروزی تیم ملی فوتبال بوده‌ایم اما به ندرت این حرکت را پس از برد تیم‌های والیبال، بسکتبال یا حتی کشتی می‌بینیم.
فوتبال و افزایش نشاط و اتحاد عمومی:
اگر بخواهیم نقش فوتبال را در سلامت و نشاط عمومی جامعه هم بررسی کنیم، باید ابتدا اشاره‌ای به پدیده «سرمایه اجتماعی» داشته باشیم. سرمایه اجتماعی، پدیده‌ای است که باعث ایجاد اعتماد متقابل و افزایش ایمان افراد جامعه به یکدیگر می‌شود. ورزش فوتبال، به خوبی توانسته است در جوامع مختلف باعث افزایش سرمایه اجتماعی در مقاطع زمانی متفاوتی شود. مثلاً زمانی که یک مسابقه فوتبال حساس مثل بازی ایران و استرالیا در انتخابی جام جهانی 98 یا بازی ایران و کره جنوبی در انتخابی جام جهانی همین امسال برگزار می‌شد، تقریباً بالاترین سطح از اتحاد ملی بین مردم به وجود آمده بود و باز هم بالاترین سطح از شادی و نشاط ملی و عمومی پس از غلبه بر آن تیم‌ها و راه‌یابی تیم ملی به جام جهانی در بین عموم مردم کشور اتفاق افتاد.
در آن روزها، شاهد جشن‌های خودجوش و خیابانی فراوانی در تمام شهرهای کشورمان بودیم و پیر و جوان تا مدت‌ها از آن بازی‌ها و حاشیه‌هایش صحبت و خاطرات خوب بازی را مرور می‌کردند.زمانی در جامعه غرب، برخی افراد اقدام به اسطوره زدایی کرده بودند اما این روزها، فوتبال توانسته است دوباره نقش اسطوره‌ساز را در این کشورها بازی کند. برخی بازیکنان فوتبال در غرب، بسیار مورد عشق و احترام مردم قرار می‌گیرند و باعث اتحاد در سطح ملی یا حتی در سطح طرفداران باشگاهی می‌شوند. به هر حال، تمام این اتحاد‌ها، نتیجه‌ای جز افزایش نشاط عمومی و اعتماد ملی نخواهد داشت و اگر این نشاط و اتحاد تداوم پیدا کند، فوتبال یا ورزش‌های گروهی و این‌چنینی دیگر می‌توانند به بهترین سرمایه‌های اجتماعی تبدیل شوند.
فوتبال و خشونت:
برخی افراد معتقدند فوتبال جزو ورزش‌های خشن است؛ در صورتی که اصلاً این‌طور نیست و رفتار خشونت‌آمیز در بین بازیکنان یا تماشاگران می‌تواند در هر ورزشی وجود داشته باشد. با این حال، گاهی شاهد بروز هیجان‌های همراه با خشونت در ورزشگاه‌ها هستیم و باید بدانیم این‌گونه خشونت‌ها، ریشه در فرهنگ ملت‌ها دارد. مثلاً مردم کره جنوبی، جزو مؤدب‌ترین و بااخلاق‌ترین مردم جهان هستند و نه‌تنها در ورزشگاه‌های فوتبال بلکه در سایر ورزشگاه‌ها هم به ندرت هیجانی به صورت ابراز خشونت از بازیکنان یا تماشاگران و طرفداران آن‌ها سر می‌زند.
این در حالی است که شاهد درگیری‌ها و خشونت‌های بیشتری در میان بازیکنان و تماشاگران ورزش‌های مختلف در کشورهای آمریکای جنوبی یا اروپای غربی هستیم. این خشونت‌ها که به گذشته و ریشه فرهنگی افراد برمی‌گردد، گاهی تا مرز قتل و کشتار هم پیش می‌رود. مثلاً چند سال قبل، یکی از بازیکنان فوتبال تیم ملی کلمبیا به خاطر گل به خودی‌ای که در جریان بازی با آمریکا به تیمشان زد، بعد از بازگشت به کشورش به قتل رسید و چنین قتلی در کشوری که مهد بزه‌کاری و مواد مخدر است، چندان هم دور از انتظار نبود.
چند سال پیش هم تحقیقی در کشور انگلیس انجام و مشخص شد که زن‌ها در طول مسابقه‌های حساس فوتبال، بیشتر مورد خشونت و ضرب و شتم همسران خود قرار می‌گیرند. ظاهراً برخی تماشاگران متعصب این کشور، راهی جز ابراز خشونت به خانواده خود برای نشان دادن ناراحتی و خشمشان از باخت تیم محبوبشان بلد نیستند. به طور کلی، در جوامعی که در سایر ابعاد اجتماعی دچار بی‌نظمی، رعایت نکردن قانون و خشونت باشند، این فرهنگ نادرست را به ورزشگاه‌ها، رقابت‌های ورزشی و طرفداران تیم‌های ورزشی هم منتقل خواهند کرد.
